Lojistik Sektörü Zorluklara Rağmen Büyüdü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan verilere göre; Türkiye’nin ihracatı, 2014’te bir önceki yıla göre yüzde 3,9 artarak 157 milyar 715 milyon dolar, ithalatı ise yüzde 3,7 azalarak 242 milyar 224 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Dış ticaretin gelişimine paralel bir seyir izleyen lojistik sektörü için ise 2014, zorlu bir yıl oldu. İki seçimi birden yaşayan Türkiye’de piyasaların gereğinden fazla tedbir alması özellikle yılın ilk yarısında ticareti olumsuz yönde etkilerken sektörün yıllardır kronik hale gelen operasyonel sorunları sektör oyuncularının performansını olumsuz yönde etkilemeye devam etti. Akaryakıt vergileri, otoban ücretlerindeki artışlarla maliyetleri artan sektör 2014’te de kapılarda yaşanan sorunlarla boğuştu. Yıl içinde farklı nedenlerle Bulgaristan, Avusturya ve İran ile krizin odağında olan sektör her şeye rağmen yılı yüzde 10 civarında büyüyerek kapattı.    

İhraç seferlerinde yüzde 2 civarında artış yaşandı

2014 yılında Türkiye’den yerli ve yabancı plakalı araçlar ile toplam 1 milyon 569 bin 793 ihraç taşıması gerçekleştirildi ve 2013 yılında yapılan 1 milyon 542 bin 695 taşımaya göre yüzde 2 civarında artış yaşandı. Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen ihraç taşımalarının 1 milyon 254 bin 492’si Türk araçları ile yapılırken 315 bin 301’ini yabancı plakalı araçlar oluşturdu. Bir önceki yıl ile kıyaslandığında Türk araçlarındaki artış yüzde 1 (2013-1 milyon 243 bin 377) ile sınırlı kalırken yabancı plakalı araçlar Türk ihracat taşımalarından aldığı payı yüzde 5 oranında arttırdı ve 299 bin 328’den 315 bin 301 ihraç seferine çıkardı.   

İhraç taşımaları kapılara göre incelendiğinde 2014 yılında en yoğun taşımaların Güney kara kapıları olan Cilvegözü, Habur, Nusaybin ve Öncüpınar’dan yapıldığı görülüyor. Türk araçları ile yapılan toplam ihraç taşımalarının 670 bin 654’ü (yüzde 53,5) güney kara kapılarından gerçekleşti. Doğu kara kapıları (Dilucu, Esendere, Gürbulak, Sarp, Türkgözü) 208 bin 467 ihraç seferinde kullanıldı ve yoğunluk bakımından ikinci sırada yer aldı. Hamzabeyli, İpsala ve Kapıkule’nin yer aldığı Batı kara kapılarından gerçekleşen ihraç sefer sayısı 203 bin 081 oldu.

546 bin 987 Türk plakalı aracın ihraç taşıması için kullandığı Habur 2014 yılında en yoğun trafiğin yaşandığı sınır kapısı olurken, 111 bin 272 ihraç seferinin gerçekleştiği Kapıkule ikinci sırada yer aldı. Sarp ise (98 bin 721 ihraç seferi) en yoğun üçüncü kapı oldu.   

Türk araçları ile yapılan 1 milyon 254 bin 492 ihraç taşımasının 172 bin 290’ı RO-RO çıkışlı oldu. Ambarlı, Çeşme, Haydarpaşa, Pendik, Tekirdağ limanlarının yer aldığı Batı RO-RO kapılarından gerçekleştirilen taşıma miktarı 120 bin 732 araç oldu. Güney RO-RO kapılarından ise (İskenderun, Mersin, Taşucu) 27 bin 541 araç RO-RO ile taşındı. Karadeniz’de ise Samsun ve Zonguldak limanlarından RO-RO ile taşınan araç sayısı 24 bin 017 olarak gerçekleşti.

2014 yılında ihraç taşıması yapan 61 bin 415 araç Pendik’ten RO-RO ile taşındı ve Pendik Limanı en fazla araç taşımasının yapıldığı RO-RO hattı oldu. 36 bin 243 araç ile Pendik’i Haydarpaşa izledi. 22 bin 051 aracın RO-RO ile taşındığı Çeşme ise 2014 yılında en yoğun üçüncü RO-RO kapısı oldu.  
 

Irak ihraç taşımalarında ilk sırada…

Türk plakalı araçlar ile yapılan toplam ihraç taşımalarının yüzde 43,7’sinin (548 bin 784) gerçekleştirildiği Irak ihraç taşımalarda ilk sırada yer aldı. 122 bin 144 ihraç taşıması yapılan Suriye ise toplam taşımalardan yaklaşık yüzde 10 pay alarak ikinci sırada yer aldı. Türk ticaretinde yıllardır önemli yere sahip olan Almanya ise yüzde 7 pay alarak üçüncü sırada yer aldı (87 bin 152 sefer). Bu üç ülkeyi Azerbaycan-Nahcıvan, Gürcistan, İtalya, Türkmenistan, İran, Rusya ve Fransa izledi.

Avrupa ve Ortadoğu seferleri arttı, BDT azaldı

Türk araçları ile yapılan ihraç seferlerinin bölgelere göre dağılımı incelendiğinde; Avrupa ve Ortadoğu’da yüzde 4 artış görülürken, BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) ve Orta Asya’ya yapılan taşımalarda ise yüzde 13 civarında azalma yaşandı.

Türk araçları ile 2013 yılında 308 bin 263 ihraç seferi yapılan Avrupa ülkelerine 2014 yılında yüzde 4 artış ile 320 bin 789 sefer gerçekleştirildi. Avrupa taşımalarında 87 bin 152 sefer ile Almanya ilk sırada yer alırken, İtalya 41 bin 650 sefer ile ikinci sırada yer aldı. 2013 yılına göre sefer sayılarında yüzde 2 civarında azalma yaşansa bile Fransa Avrupa ülkeleri içerisinde en fazla ihraç seferi yapılan üçüncü ülke oldu (27 bin 089).     

İhracatta artışın yaşandığı bir diğer bölge ise Ortadoğu’ydu. Bölge ticaretinde önemli yere sahip olan Suriye’deki iç karışıklıklar ve İran ile Türk taşımacılara uyguladığı haksız vergiler yüzünden yaşanan krize rağmen Ortadoğu taşımalarında yüzde 4 artış oldu ve bölgeye 716 bin 248 ihraç seferi gerçekleştirildi (2013-691 bin 715).

Ortadoğu’ya ülkeler bazında bakıldığında bir önceki yıla göre taşımalarda yüzde 8 düşüş yaşanmasına rağmen Irak ihraç seferlerinde ilk sırada yer aldı. Suriye ise yüzde 119 artış ile ihraç taşımalarında en fazla artışın yaşandığı ülke oldu. 2013 yılında gerçekleşen 55 bin 701 ihraç seferi 2014 yılında 122 bin 144’e ulaştı. Yılın son aylarında yaşanan kriz ile taşımaların yavaşladığı İran ise yine bölge ihracatında Türkiye için önemli bir yere sahip oldu. 2013 yılında 22 bin 246 ihraç seferin yapıldığı ülkeye 2014 yılında yüzde 53 artış ile 34 bin 026 sefer gerçekleştirildi.

Son yıllarda Türkiye ihracatında önemli yere sahip olan BDT-Orta Asya taşımalarında ise 2014 yılında azalma görüldü. Toplam ihraç sefer sayılarında yüzde 13 azalma yaşanan bölgeye 199 bin 788 ihraç seferi yapıldı. Bu rakam 2013 yılında 228 bin 640 olarak gerçekleşmişti.

Azerbaycan-Nahcıvan, Gürcistan ve Türkmenistan bölgede en fazla ihracatın yapıldığı ilk üç ülke oldu. İlk sırada yer almalarına karşılık Azerbaycan-Nahcıvan ve Gürcistan taşımalarında zamla yaşandı. 2013 yılında 96 bin 933 ihraç seferinin gerçekleştiği Azerbaycan-Nahcıvan’a 2014 yılında yüzde 21 azalma ile 76 bin 973 sefer yapıldı. 60 bin 119 olan Gürcistan ihraç sefer sayısı ise 2014’te 44 bin 968’e düştü, bu da yüzde 25 civarında bir azalmayı işaret ediyor. Türkmenistan ise ihracatın artış yaşadığı ülkeler anasında yer aldı. Ülkeye, 2013 yılında 28 bin 138 ihraç taşıması yapan Türk araçları 2014’te yüzde 21 artış ile 34 bin 027 sefer gerçekleştirdiler.

Yabancı araçların payı yüzde 5 arttı

Türk ihraç taşımalarında pazarın hakimiyeti Türk araçlarında olmasına rağmen yabancı araçlara karşı Türk taşımacılar pazar kaybetmeye devam ediyor. 1 milyon 569 bin 793 ihraç seferinin 315 bin 301’ini gerçekleştiren yabancı plakalı araçların pazar payı bir önceki yıla göre yüzde 5 oranında arttı. Bu artış Türk plakalı araçlarda yüzde 1 olarak gerçekleşti.

Taşıt ülkesi olarak pazar paylaşımlarına bakıldığında Türk araçlarından sonra en fazla taşımayı Bulgaristan plakalı araçların gerçekleştirdiği görülüyor. 2014 yılında Türkiye’den 62 bin 221 ihraç taşıması yapan Bulgar araçlar bir önceki yıla oranla da pazardan aldıkları payı yüzde 2 oranında arttırdı. İran plakalı araçlar ise bir önceki yıla oranla yüzde 5 düşüş yaşasa bile 32 bin 159 sefer ile ikinci sırada yer aldı. İran’ı sırasıyla; Romanya, Gürcistan, Irak plakalı araçlar izledi.

Pazardan aldığı paya bakıldığında çok ciddi bir orana sahip olmasa bile bir önceki yıla göre taşıma miktarını en çok arttıran ülke ise Yunanistan oldu. 2013 yılında Türkiye’den 862 ihraç seferi yapan Yunanistan plakalı araçlar 2014 yılında yüzde 43 artış ile bin 229 taşıma gerçekleştirdi. Gürcistan plakalı araçlar ise taşımalarını yüzde 30 oranında arttırdı. Gürcistan plakalı araçlarla yapılan 20 bin 124 olan sefer sayısı 2014 yılında 26 bin 109’a yükseldi.

İntermodal yatırımlar artıyor

Geçtiğimiz yıl siyasi, ekonomik ve operasyonel sorunlarla zorlu bir sınavdan geçen ve yine de büyüyen lojistik sektörü için 2015 öngörüleri yine zorlu bir yıl olacağı yönünde. İthalat-ihracat dengesizliğinin 2014 yılında olduğu gibi, 2015 yılında da devam etmesi beklentisi temel zorlukların başında geliyor. Buna rağmen yine bir seçim yılı olan 2015 için yılın tamamında olumsuz konuşmayan sektör profesyonelleri yılın ikinci yarısına doğru piyasalarda hareketlenme beklentisi içinde.  

Artan maliyetlerle hareket alanı daralan sektör oyuncuları rekabette geride kalmamak adına bir yandan da yatırımlara ara vermeden devam ediyorlar. Türk lojistik sektöründe adından söz ettiren büyük çaplı uluslararası taşıma yapan firmaların büyük çoğunluğu intermodal yatırımlara ağırlık vermiş durumda.   
 

TÜRK ARAÇLARININ KAPILARA GÖRE İHRAÇ TAŞIMA YAPTIĞI ÜLKELER - 2014 TOPLAM

Tabloyu daha büyük görmek için tıklayınız