Konteyner Taşımaları Artıyor Ambarlı Başı Çekiyor

2023 yılı için 500 milyar dolarlık ihracat ve 1 trilyon dolar üzerinde dış ticaret hacmi hedefleyen Türkiye’nin bu hedeflere ulaşmasında lojistik sektörü çok önemli görev üstlenecek. Bu boyuttaki ticaret akışını sorunsuz sağlamada önemli rol oynayacak taşıma sistemlerinden birisi denizyolu. Dünya ticaretinin 9 trilyon dolarının denizyoluyla ile gerçekleştirildiği düşünüldüğünde en önemli taşıma modlarından biri de denilebilir.

Türkiye’de toplam ticaretin hacim olarak yaklaşık yüzde 70’i denizyolu ile yapılıyor. 2023 yılına kadar limanların demiryolu ağlarına bağlanarak kombine taşımacılığın geliştirilmesinin hedeflendiği Türkiye’de konteyner taşımacılığında ise kapasitenin 32 milyon TEU’ya çıkması bekleniyor.

Yine kamu ve özel sektör işbirliği kapsamında Yap-İşlet-Devret ya da farklı finansman modelleri ile yapılan ve yapılması planlanan projeler ile Karadeniz, Avrupa, Orta Asya ve Ortadoğu’ya yönelik transit yük taşımacılığından daha fazla pay alınması hedefleniyor.

2023 yılına kadar artan ihracata paralel olarak limanlarındaki yük elleçleme hacminin iki katına çıkması öngörülen Türkiye’de bu güne gelindiğinde; yaşanan altyapı sorunları, kara ve demiryolu bağlantılarının yeterli olmaması vb. sorunlar denizyolu taşımacılığının istenilen boyuta ulaşamamasına neden oluyor.

2013 yılı ilk yarısını geride bırakan sektörde, limanlarda elleçlenen yük miktarlarında bu yıl da çok büyük bir değişim gözlenmedi.  

2013 yılı ilk altı ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre Türk limanlarda elleçlenen toplam yük miktarında (ton) yüzde 1,6 civarında azalma görülürken, ihraç yüklerinde 1,9 oranında artış yaşandı. Elleçlenen konteyner miktarı ise Ocak-Haziran döneminde yüzde 7,7 oranında artış ile 3 milyon 873 bin 521 TEU olarak gerçekleşti. Artış yaşanan diğer taşımalar ise kabotaj taşımalarıydı. Toplam kabotaj taşımaları yüzde 14 artarken (ton), elleçlenen transit yük miktarında ise yüzde 6,7 azalma (ton) oldu. RO-RO ile gelen araç sayısı ise yüzde 29,8 oranında arttı.

Altı ayda 194 milyon ton üzerinde yük elleçlendi

Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü Planlama ve istatistik Dairesi Başkanlığı tarafından yayınlanan verilere göre, geçtiğimiz yıl Ocak-Haziran döneminde Türkiye’de elleçlenen toplam yük miktarı 194 milyon 206 bin 244 ton olarak gerçekleşmişti. Bu yılın aynı döneminde ise yüzde 1,6 azalma ile 194 milyon 206 bin 244 ton yük elleçlendi.

2012 yılına göre bu yılın ilk altı aylık döneminde gerçekleşen elleçleme miktarındaki yüzde 1,6’lık azalmada en büyük etki ithal taşımaların oldu. İlk altı ayda ihracat, kabotaj ve transitte toplam boşaltma yüzde 2,3 oranında azaldı ve 111 milyon 153 bin 347 ton’dan 108 milyon 304 bin 802 ton rakamına geriledi. Bu düşüş ihraç yüklerinde ise yüzde 0,4 olarak gerçekleşti. Türk limanlarında 2013 yılı Ocak-Haziran döneminde ithalat, transit ve kabotaj yüklemeleri 82 milyon 734 bin 821 ton oldu.

Kabotaj ve transit taşımalar dışarıda tutulduğunda ise 2013 yılı Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı ayları ile kıyaslandığında ithal taşımalardaki azalma yüzde 5,4 olarak gerçekleşti. 91 milyon 429 bin 336 ton ithalat yükü bahsi geçen aylarda elleçlenirken 2012 yılında bu rakam ilk altı ayda 96 milyon 658 bin 099 ton olarak gerçekleşmişti. Yine kabotaj ve transit yüklemeler dikkate alınmadığında Türkiye çıkışlı ihracat yüklemelerinde yüzde 1,9 artış oldu. 2013 yılı ilk altı ayında 46 milyon 2 bin 593 ton ihracat yükü elleçlenirken 2012 yılında bu rakamın biraz altında 45 milyon 155 bin 386 ton ihracat yükü ilk altı ayda elleçlenmişti. 

Konteyner taşımalarında yüzde 8’lik büyüme…

Limanlarda elleçlenen toplam yük miktarlarında (Ton) ilk altı ayda azalma görülse bile konteyner pazarında ise durum farklı oldu. Hem elleçlenen konteyner adetleri hem de TEU olarak yüzde 8’e yakın artış görüldü.

Geçtiğimiz yıl Ocak-Haziran döneminde kabotaj ve transit yükler ile birlikte 2 milyon 390 bin 940 adet konteyner elleçlenirken bu yıl aynı dönemde yüzde 7,6 artış ile 2 milyon 572 bin 700 adet konteyner Türk limanlarında elleçlendi. Yine, ilk altı ayda 3 milyon 873 bin 521 TEU elleçleme yapılırken bu rakam 2012 yılı ilk altı ayında 3 milyon 597 bin 615 TEU’ydu. Bu da bir önceki yıla göre yüzde 7,7 oranında bir artışa işaret ediyor.

Sadece ithalat ve ihracat yükleri göz önüne alındığında da yüzde 5 üzerinde bir artış göze çarpıyor. Yılın ilk altı ayında sadece ithalat ve ihracat yükleri baz alındığında toplamda elleçlenen konteyner miktarı 2 milyon adet üstüne çıktı. 2012 yılı aynı döneminde bu rakam 1 milyon 947 bin 322 adet olarak gerçekleşmişti. 2012 yılında Ocak-Haziran döneminde elleçlenen 2 milyon 945 bin 862 TEU konteynere karşılık bu yıl aynı dönemde yüzde 5,4 artış ile 3 milyon 104 bin 757 TEU konteyner elleçlendi.

Kabotaj taşımaları arttı

Konteyner taşımaları da dahil olmak üzere 2013 yılı ilk yarısında toplam 26 milyon 139 bin 138 ton kabotaj yükü elleçlendi. Bu rakam, yaklaşık 23 milyon ton olan 2012 yılı aynı dönemine oranla yüzde 14 büyüme anlamanı geliyor. 

Sadece konteyner taşımalarına bakıldığında da yılın ilk yarısında kabotaj taşımalarında artış yaşandı. 2012 yılı ilk altı aylık döneminde limanlarda elleçlenen konteyner kabotaj yükleri 228 bin 436 TEU olarak gerçekleşirken bu yılın aynı döneminde elleçlenen kabotaj konteyner yükleri yüzde 16,1 oranında artarak 265 bin 325 TEU’ya ulaştı. Aynı artış adet bazında yüzde 16,6 civarında oldu ve 193 bin 225 adet konteyner elleçlendi.  

Transitte düşüş var

Konteyner ve kabotaj taşımalarında görülen artış bu yıl transit taşımalarda gerçekleşmedi. Transit taşımalar 2012 yılı Ocak-Haziran döneminde 29 milyon 458 bin 244 ton olarak gerçekleşmişken 2013’ün ilk altı ayında yüzde 6,7 oranında azalarak 27,5 milyon civarında oldu.

Konteyner transit taşımalarında ise ciddi bir büyüme yaşandı. 277 bin 893 adet transit konteyner elleçlemesi gerçekleştirilen 2012 yılına nazaran 2013 yılı ilk altı ayında yüzde 18,2 büyüme ile 328 bin 558 adet konteyner elleçlemesi yapıldı. 2012’de 423 bin 317 TEU olan rakam ise yüzde 18,9 civarında büyüyerek 503 bin 439 TEU oldu.   

Konteyner elleçlemelerinin yüzde 41’i Ambarlı’da yapıldı

Türk limanlarında ilk altı ayda elleçlenen 190 milyon ton üzerindeki yükün yaklaşık 62 milyon ton (yüzde 32,4) kadarını sıvı dökme yükler oluştururken, 51 milyon 873 bin 055 ton (yüzde 27) katı dökme yük elleçlendi. İlk altı ayda Türk limanlarında elleçlenen genel kargo miktarı ise yaklaşık 32 milyon ton oldu.

Liman başkanlıkları olarak bakıldığında da Türkiye limanlarında gerçekleştirilen toplam elleçleme miktarı (Ton) içerisinde en fazla yük Kocaeli’de elleçlendi. Bölgede bulunan limanlarda toplam 30 milyon 509 bin 443 ton yük elleçlemesi gerçekleştirildi. Kocaeli’nin ardından 28 milyon 350 bin 228 ton elleçleme ile Botaş (Ceyhan) gelirken, en fazla yükün elleçlendiği üçüncü liman 20 milyon ton üzerinde elleçleme ile Ambarlı Limanı oldu. Dördüncü sırada Aliağa (19 milyon 177 bin 774 Ton) yer alırken beşinci sırada İskenderun Limanı (16 milyon 82 bin 448 Ton) yer aldı.  

Kontenyer limanlarına bakıldığında ise ilk altı ayda elleçlenen 3 milyon 873 bin 521 TEU ve 2 milyon 572 bin 700 adet konteyner işlemlerinin büyük çoğunluğu Ambarlı Limanı’nda gerçekleştirildi.  Türk limanlarında bu yılın Ocak-Haziran döneminde elleçlenen toplam konteyner adetinin yüzde 41’i (1 milyon 058 bin 567) bu limanda elleçlendi. Ambarlı Limanı’nda 1 milyon 665 bin 054 TEU konteyner elleçlemesi ilk altı ayda gerçekleştirildi.

428 bin 165 adet konteynerin elleçlendiği Mersin Limanı ise Ambarlı’nın ardından ikinci sırada yer aldı. 668 bin 027 TEU konteyner elleçlenen Mersin Limanı, Türkiye limanlarında ilk altı ayda elleçlenen konteyner elleçlemesinin (adet bazında) yüzde 16,6’sının gerçekleştirdi.

Kocaeli ise 381 bin 895 TEU ve 242 bin 612 adet konteyner elleçlemesi ile ilk üçte yer aldı.

RO-RO’da en yoğun hat Pendik/Haydarpaşa-Trieste

Yılın ilk altı ayı incelendiğinde 2012’ye nazaran artış görülen bir diğer taşıma türü RO-RO taşımacılığı oldu. Geçtiğimiz yıl Ocak-Haziran döneminde Türk limanlarına gelen RO-RO gemi sayısı bin 079 iken, 2013 yılı aynı döneminde bu sayı bin 512 olarak gerçekleşti. Gemi sayısındaki artış, toplam araç miktarına da yansıdı. 2012 yılında ilk altı ayda toplam 168 bin 798 araç RO-RO gemisi ile taşınırken bu yıl bahsi geçen dönemde yüzde 29,8 artış ile toplam 219 bin 171 araç taşındı. Bu artışta yeni hatlar da etkili oldu. İskenderun-Port Sait hattının 2012 yılı ikinci yarısında hizmete açılması ve ilk altı ay için değerlendirmeye alınmaması artıştaki etkenlerden biriydi. Bu hatta 2013 yılı ilk altı ayında 5 bin 938 araç taşındı. 2012 yılı ilk altı ayında bu rakam sıfırdı. Yine geçtiğimiz yıl olmayan Samsun-Gelincik, Samsun-Tuapse ve Taşucu-Tripoli hatlarındaki taşımalar da ilk altı aydaki artışın bir diğer nedeniydi.

234 RO-RO gemisini ağırlayan Pendik/Haydarpaşa-Trieste hattı en yoğun hat oldu ve bu hatta taşınan toplam araç sayısı ilk ayda 78 bin 997 olarak gerçekleşti. geçtiğimiz yıl aynı dönemde bu hatta 62 bin 484 araç taşınmıştı.

Çeşme-Trieste hattı ise yoğunluğun görüldüğü bir diğer hat oldu. Bu hatta 23 bin 720 araç taşındı. Geçtiğimiz yıl bu rakam 22 bin 029’du.