Sebze meyvede hem üretim hem de ihracat açısından lojistik avantajları bulunan Türkiye, son zamanlarda ülkeler arasındaki ilişkilerde yaşanan krizler nedeniyle önemli kayıplar yaşadı. Özellikle taze sebzede 2015-2016 yılları arasında miktar bazındaki yüzde 12’lik artışa karşın, değer olarak yüzde 22’yi bulan kayıpları olan Türkiye, her şeye rağmen narenciyedeki artış nedeniyle toplam kayıp oranını değer olarak yüzde 5’de tutmayı başardı.

Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) tarafından hazırlanan ‘Yaş Meyve ve Sebze Sektörü Türkiye Geneli Değerlendirme Raporu’ verilerine göre 2015 yılında 3 milyon 319 bin 842 ton olarak gerçekleşen toplam yaş meyve sebze ihracatı 2016 yılında yüzde 8 artışla 3 milyon 556 bin 540 tona çıkarttı. Ancak değer olarak yaşanan düşüş nedeniyle 2 milyar 84 milyon 919 bin lira olan döviz geliri bir milyar 978 milyon 209 bin dolar olarak gerçekleşti.

Türkiye’nin -çay dahil- sebze meyve ihracatına fob dolar değerlerine göre bakıldığında mandalina hem miktar hem değer olarak ilk sırada yer alıyor. İhracata konu ilk 20 ürüne bakıldığında miktar ve değer artışı açısından toplam içerisindeki payı çok düşük olsa da patatesin büyük sıçrama yaptığı görülüyor. Bazı ürünlerin durumunda hiç de hoş olmayan gelişmeler göze çarpıyor. İhracat miktarı artarken fiyatı bunun gerisinde kalanlar bir yana erik, patlıcan gibi miktarı yüzde 13 ve 20 artarken fiyatı yüzde 12 ve 4 gerileyen ürünler umut kırıyor. Kiraz, vişne, biber, kestane gibi ürünlerle avunmak mümkün.

Limon, mandalina, portakal ve greyfurttan oluşan narenciyedeki toplam ihracatı 880 milyon doları aşan Türkiye’nin bu ihracatında ilk sırada yer alan ülke her şeye rağmen yüzde 8 değer kaybıyla 271 milyon 330 bin dolar ihracat yapılan Rusya Federasyonu. Rusya, Türkiye’nin narenciye ihracatında miktar olarak yüzde 29 değer olarak yüzde 31 paya sahip. Onu Irak ve Ukrayna izliyor. Rusya Federasyonu’nun 2016 yılında yüzde 44 paya sahip olduğu mandalinaya karşılık Irak portakalda aynı oranda paya sahip. Iraklılar limon ve mandalinada Rusya’yı zorlasa da greyfurt sevmiyorlar.

Yaş sebze meyve ihracatına bölgeler bazında bakıldığında en büyük rakamların 2016 yılındaki yüzde 50 paya sahip Akdeniz İhracatçı Birlikleri’ne ait olduğu görülüyor. Toplam ihracat kayıtları bir milyar dolara yaklaşan AKİB’nin en yakın takipçisi 378 milyon dolar ile Batı Akdeniz İhracatçı Birliği(BAİB). Ancak değer değişim tablosuna baktığımızda yüzde 19 gibi bir gerileme yaşadığını görüyoruz. DKİB’nin yüzde 29 gerilediği dağılımda, artış gösteren genel sekreterliklerin toplam içindeki tekil payları yüzde 10’un altında kalıyor.

Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), tonaj olarak da değer olarak da en çok ihracat yapılan bölgeyi oluşturuyor. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri görece yükte hafif pahada ağır ürünlerin ihraç edildiği bölgeyi oluşturuyor. Ancak Ortadoğu ülkelerine BDT ülkelerine yakın ihracat yapılsa da yüzde 35 BDT kazanç payına karşılık yüzde 25 Ortadoğu ülkeleri kazanç payı söz konusu. Fakat AB ülkelerinden elde edilen gelirin toplam içindeki payı yüzde 33,72.