Türkiye ve İran, bulundukları coğrafyada iki önemli transit ülke olarak öne çıkmaktadır. Ancak İran’ın Türk uluslararası nakliye sektörüne karşı uyguladığı zorlaştırıcı politikalar uzun yıllardır devam etmektedir. İran makamları, Türkiye’de akaryakıtın pahalı, İran’da ise ucuz olduğu bahanesiyle, Türk taşımacılarına zorla İran akaryakıtı aldırmakta ve yüksek karayolu geçiş ücretleri ödetmektedir. 2015 yılında, imzalanan anlaşma ile, İran makamları transit geçen Türk araçlarından akaryakıt fiyat farkı almamaya söz vermiştir.

Ancak, İran 2015 ve 2019 yıllarında verdiği taahhütlere rağmen, İran’ı transit geçerek Orta Asya ülkelerine gidecek Türk taşımacılarından akaryakıt fiyat farkı almaya devam etmektedir. Bu durum, Türk ve İran taşımacıları arasında adil rekabeti engellemiştir. Defalarca diplomatik kanallardan başvuru yapılmasına rağmen, İran makamları, anlaşmaya ve taahhütlerine aykırı davranarak akaryakıt fiyat farkı uygulamasını sürdürmeye devam etmiştir.

İran, kendi taşımacılarına indirimli akaryakıt sağlarken, Türk araçlarından akaryakıt fiyat farkı almasına rağmen, Türk sürücülerine İran içinde yakıt vermeyerek mağduriyet yaratmaktadır. Ayrıca, Türk araçlarına yakıt alımını garanti edecek akaryakıt kartları sözü verilmiş, ancak bu söz de İran tarafınca tutulmamıştır.

Ticaret dışı engeller nedeniyle Türk taşımacıları büyük mağduriyet yaşamaktadır

Rakamlar, Türkiye’den İran’a yılda 90 bin karayolu ihracat aracının yüzde 60’ını, İran’dan Türkiye’ye olan 114 bin karayolu ihracat aracının ise yüzde 70’ini İranlı taşımacıların gerçekleştirdiğini göstermektedir. İran’ın bilinçli olarak uyguladığı ticaret dışı engellerle bu rakamlar bu seviyelere ulaşmıştır.

Türk taşımacıları, adil rekabet ve ihracatçılara iyi hizmet verilmesi prensibiyle serbest piyasa koşullarını desteklerken, İran araçlarına ve taşımacılarına karşı, Türk taşımacılarınca, İran araçlarına ve sürücülerine karşı yıllardır hiçbir eylem gerçekleştirilmemiştir!

Bilinçli yapılan bu uygulamaya son verin!

Türk taşımacıları, İran makamlarının bilinçli zorlaştırmalarının kaldırılmasını beklerken, İran makamları 15 Ocak 2024 tarihinde başlattığı yeni bir uygulama ile Türk araçlarına Dolu Depo Uygulaması adı altında, İran’dan zorla yakıt aldırmaya ve yüksek vergiler tahsil etmeye başlamıştır.

İran’ın Türk taşımacılarına ve hizmet ihracatına yönelik tüm engellemelerine rağmen, şu da unutulmamalıdır ki, Türk Makamları, İran’ın Dünya Ticaret Örgütü’ne üyeliğini de desteklemektedir.

Türk tarafı, İran’ın Dünya Ticaret Örgütü ve ticarete aykırı uygulamaları nedeniyle, iki ülke arasındaki tedarik zincirinin sürdürülemez hale gelmesi üzerine, 28 Aralık 2024 tarihinde İran taşıtları için mütekabiliyet başlatmak zorunda kalmıştır. Bu karar, İran makamlarının Türk taşımacılarına karşı yürürlüğe koyduğu uygulamadan tam 345 gün sonra alınmıştır.

Anlaşmalara aykırı uygulama var

İran tarafı, imzaladığı anlaşmalara aykırı olarak akaryakıt fiyat farkı, Türk taşımacıların İran’ın ihracat yükü almasına izin verilmemesi, Türk taşımacısı kullanan İran ihracatçılarına vergi cezası, İran içinde Türk araçlarına akaryakıt verilmemesi gibi birçok uygulamayı sürdürmeye devam etmektedir. Türk taşımacıları ise tüm bu olumsuzluklara rağmen, İran taşımacılarına karşı ülkemizde hiçbir olumsuz eylemde bulunmamıştır. Hatta konu ile ilgili olarak, Türk ve İran makamlarının Ocak ayında, sorunu tartışacağı toplantıya da İran makamlarının katılmayacaklarını bildirdikleri öğrenilmiştir.

9-11 Aralık 2024 tarihlerinde Tahran’da gerçekleştirilen Türkiye-İran 29’uncu Dönem Karma Ekonomik Komisyon Toplantısında, Ulaştırma Başlığı altında ana gündem maddelerinden biri olan İran’ın dolu depo uygulaması uzun müzakerelere konu olmuş, ancak yine herhangi bir anlaşmaya varılamamıştır. Süreçte, İran’ın dolu depo uygulaması her platformda, bakanlarımız ve kamu yetkilileri arasında istişare edilse de, ilgili İran makamları ikili anlaşmalara aykırı gerekçeler sunarak dolu depo uygulamasını hala iptal etmemiştir.

Tüm bu gelişmeler ışığında, Türk makamları diplomatik kanallarla sorunları çözmeye çalışırken, Türkiye’nin 28 Aralık 2024 tarihinde aldığı mütekabiliyet kararı sonrası, İran’da Türk araçlarına yönelik:

•          Akaryakıt fiyat farkı ücreti tahsil edilmesine rağmen, Türk sürücülerine İran’da yakıt verilmemektedir,

•          Türk sürücülerine sınırlarda kötü muamele edilmektedir,

•          İran Sınırında bekleyen Türk araçlarına zarar verilmekte ve brandaları kesilmektedir.

Bu gelişmeler, UND ve sektörümüz tarafından üzüntüyle takip etmekte ve ilgili bakanlıklarımız ile irtibat halindedir.

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), Türk makamlarının kararını tümüyle desteklemekte, alınan karar sebebiyle Sayın Cumhurbaşkanımıza, Ticaret, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlıklarımıza sektörümüz adına şükranlarını sunarken, İran’ın yıllardır Türk taşımacılarına karşı sürdürdüğü zorlaştırıcı uygulamalarda, İran makamlarını ve taşımacılarını çözüme davet etmektedir.

Mevcut şartlarda İran’a ikili ve transit taşımacılık gerçekleştiren Türk sürücülerinin sakin ve dirençli duruşunun devamını rica eder, gelişmeleri sektörümüzün ve kamuoyunun bilgilerine saygılarımızla sunarız.