Krize Dönüşen Bulgaristan Probleminde Köprüler Atıldı: Farklı Güzergahlar Kullanılacak

Türkiye Avrupa geçişlerinde RO-RO’nun yanı sıra Yunanistan, Romanya ve Ukrayna güzergahlarını kullanacak. “Transit hakkı tartışılmaz” diyen Başkan Nuhoğlu, Bulgaristan tarafının tavrının sebebi olarak Bulgar taşımacıların Türkiye pazarından daha fazla pay almak istemesi olarak gösterdi.

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), Bulgaristan’ın 10 bin adet geçiş belgesi verdiği ancak bu rakamın Türkiye tarafından 5 bin olarak açıklandığı ile ilgili olarak bazı yayın organlarında yer bulan haberlerin ardından düzenlediği basın toplantısı ile son gelişmeleri aktardı.

Toplantıda konuşan UND Başkanı Çetin Nuhoğlu, yaşanan krizin Bulgaristan ve Türkiye Ulaştırma Bakanlıkları arasında kararlaştırıldığı üzere her yıl ilk altı aylık dönem için karşılıklı olarak iki ülkenin nakliyecilerine tahsis edilen 125 bin adet transit geçiş belgesinin, Bulgaristan tarafınca Türkiye’ye teslim edilmemesiyle tırmandığını söyledi.

“Bulgaristan, iki ülke arasında kararlaştırılmış olan geçiş belgelerini transit belgeler hariç olmak üzere Türkiye’ye teslim etti. Ancak, 2014 yılı ilk altı ayı için 125.000 adet transit belge vermesi gerekirken, sadece 5.000 adet belgeyi Türk tarafına teslim etmiştir” diyen Nuhoğlu sözlerine şöyle devam etti: “Bulgar tarafı, bugün itibarıyla Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımıza hitaben yazdığı ve sektör medyası ile ‘Türkiye’yi şikayet’ amaçlı olarak paylaştığı yazısında dahi, iki ülke Bakanlarının imzaları ile belirlenmiş Kara Ulaştırması Karma Komisyon Protokolü’nde taahhüt altına alınmış olan belge kotalarını Türk tarafına teslim etmemesini, 2014 yılı başında toplantı yapılması şartına bağlamıştır. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere, Bulgar tarafı Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantısı yapılana kadar transit belgelerin tamamını vermeyerek bunu bir tehdit unsuru olarak kullanmayı amaçlamaktadır.”

Yapılan Uygulama Protokollere Aykırı

Herhangi bir şartı kabul etmeyeceklerini vurgulayan Nuhoğlu, Bulgaristan ile Türkiye arasında mevcut taşıma kotalarını belirleyen Kara Ulaştırması Karma Komisyon Protokolü 5 -6 Ocak 2012 tarihinde iki ülke Bakanları Ivaylo Moskovski ve Binali Yıldırım tarafından imza altına alındığını hatırlattı.

Türk Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Aralık ayından bu yana, daha önce imzalanan anlaşmaların gereği olarak tüm belgeleri muhatap ülkeye gönderdiğini ve aynı uygulamayı onlardan da beklediğini kaydeden Nuhoğlu, şunları söyledi: “Karşı tarafın ısrarla belgeleri teslim etmeme yolunu seçmesi üzerine, Bulgar tarafına daha önce tamamını verdiği belgelerin kullanımını 30 Ocak 2014 tarihi itibarıyla durdurmuştur. Bulgaristan’dan beklenen tavır, “Devlet” olma sorumluluğunun bir gereği olarak anlaşmanın gereğini yerine getirmesidir.  Bulgar tarafı Aralık ayı sonunda 2014 yılı belgelerinin matbaada basımının yetişmediği bahanesiyle sadece 5 bin adedini ülkemiz Büyükelçiliğine teslim etmiş, daha sonra ise Ulaştırma Bakanlığımızın Bulgar tarafından devlet sorumluluğu yerine getirerek belgelerin tümünün teslim edilmesi yönünde ısrarlı talebine rağmen Bulgaristan tarafı sadece 10 bin adet transit belgeyi Büyükelçiliğimize göndermiştir. Ancak büyükelçiliğimiz bu belgeleri iade etmiştir.”

Bulgaristan Gizli Ayrımcılık Yapıyor

DTÖ Bakanlar Konferansı’nın 3-6 Aralık 2013 tarihlerinde Bali’de yapılan ve 159 ülkenin katılımı ile transit serbestisini daha da kolaylaştırıcı kararların alındığını da belirten Nuhoğlu, yapılanın gizli ayrımcılık olduğunu aktararak GATT’ın 5. Maddesine ilaveten; Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin artık transit taşımaları daha da kolaylaştırıcı bazı yeni hükümleri de kabul ettiğini söyleyerek bu maddelerin altını çizdi: “Transit formaliteleri ve düzenlemeleri gizli ayrımcılık aracı olarak kullanılamayacak. Mallar transit işlemine alındıktan sonra varış noktasına kadar gümrük vergisi veya gereksiz gecikmelere tabi olmayacak.”

Bulgaristan’la Taşımalar Durduruldu

Bulgaristan’ın Bu Tutumu İle İki Ülke Arasındaki Transit, İkili, Boş Giriş Ve 3. Ülke belgeleri ile yapılan taşımalar tamamen durmuş durumdadır. Türkiye, Bulgaristan’a alternatif olarak Yunanistan güzergahını kullanmaya yönelmiş, aynı zamanda UND’nin girişimleri ile Pendik-Trieste Ro-Ro hattına haftada iki gemi ilavesi ile 500 araçlık yeni bir kapasite oluşturdu. Bulgaristan’ı by-pass edecek Türkiye-Romanya (Köstence) Ro-Ro hattının kurulması hazırlık çalışmalarını başlatıldı. 31 Ocak 2014 Cuma günü saat 19.00 itibarıyla Kapıkule Sınır Kapısı’nın Türk tarafında Bulgaristan’ı transit geçmek üzere bekleyen araç olmadığı belirtilirken dönüş güzergahında ise, Bulgaristan’ı transit geçecek olan araçlarla ilgili olarak Ulaştırma Bakanlıkları arasında görüş birliğine varıldığı ifade edildi.

Transit Geçişlerde Uluslararası Hukuk

Tarifeler ve Ticarete İlişkin Genel Anlaşma’nın aşağıda yer alan beşinci maddesinde, transit serbestisi güvence altına alınmış ve engelleyici bir muamelede bulunulamayacağı belirtmiştir.

5. Madde: “Transit ile bağlantılı tüm ücretler, düzenlemeler ve formaliteler bağlamında, her bir akit taraf başka herhangi bir akit tarafın topraklarına yönelik ya da topraklarından yapılan transit taşımalara herhangi bir üçüncü ülkeye ya da ülkeden yapılan transit taşımalara sağlanan muameleden daha az elverişli muamelede bulunamaz.”

AB – Malların Serbest Dolaşımı

Bulgaristan, 2007’de AB üyesi olması ile birlikte, AB’nin malların serbest dolaşımı ile ilgili yükümlülüklerini kabul etmesine rağmen, “Türkiye-AB Gümrük Birliği’ni kuran 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın Türkiye-AB arasında “karşılıklı miktar kısıtlamaları ve bununla eş etkili tedbirleri engelleyen” 5. ve 6. Maddelerinin” gereğini yerine getirmemiş olup transit kotaları ile ve bu belgeleri teslim etmeme konusundaki ısrarı ile, yerine getirmemeye devam etmektedir.

1 Şubat 2014